هوش مصنوعی چیست و چه کاربردی دارد؟

بررسی علم هوش مصنوعی و کاربردهای آن

در این مقاله قصد داریم تا تعریف ساده ای از هوش مصنوعی را ارئه بدهیم و به بررسی کاربردهای آن در زمینه های مختلف بپردازیم و نمونه های رایج آن در زندگی روزمره خودمان را پیدا کنیم و نهایتا به درک صحیحی از هوش مصنوعی برسیم.

تعریف ساده ای از هوش مصنوعی :

شاید اولین چیزی که با شنیدن هوش مصنوعی به ذهن ما بیاد ربات های شناخته شده هستند که برای انجام وظایفی مشخص طراحی و ساخته میشوند. علت بوجود آمدن این ذهنیت تبلیغات گسترده ای می باشد که در این حوزه انجام گرفته و از دیگر زمینه های هوش مصنوعی شناختی نداریم.

در حالت کلی تعریف یکسان و خاصی از هوش مصنوعی وجود ندارد و علت آن گستردگی این علوم و نفوذ آن در زیمنه های علمی دیگر می باشد ولی میتوان گفت هوش مصنوعی یا (Artificial Intelligence)  که گاهی اوقات هوش ماشینی نامیده می‌شود، به ارائه و نمایش هوشمندی ماشین‌ها در شرایط مختلف اطلاق می‌شود که در مقابل هوش طبیعی مربوط به انسان‌ها قرار دارد.

به عبارت دیگر هوش مصنوعی به سامانه‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی از جمله درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایندهای تفکری و شیوه‌های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسایل را داشته باشند.

هوش مصنوعی که امروزه از آن یاد می‌شود در واقع نمایانگر تکنولوژی است که به نحوی قابلیت تفکر دارد. البته این قابلیت تفکر با چیزی که ما به عنوان تفکر انسانی می‌شناسیم تا حد زیادی تفاوت دارد، اما در حقیقت سعی دارد تا از آن تقلید کند.در حقیقت هوش مصنوعی به عنوان شاخه‌ای از علوم کامپیوتر می باشد که با خودکارسازی رفتارهای هوشمندانه سروکار دارد.

تاریخچه هوش مصنوعی :

بحث استفاده از هوش مصنوعی به سال های خیلی قبل برمی گردد. در جنگ جهانی دوم نیروهای آلمانی برای ارسال ایمن پیام ها از ماشین enigma جهت رمزنگاری داده ها استفاده می کردند که دانشمند انگلیسی، آلن تورینگ طرحی برای شکست این کدها برنامه ریزی کرد. تورینگ به همراه تیمش ماشین bombe را ساختند که enigma را رمز گشایی می کرد. هر دو ماشین enigma و bombe پایه های یادگیری ماشینی (machine learning) هستند که یکی از شاخه های هوش مصنوعی یا همان Artificial intelligence می باشد.

 تورینگ ماشینی را هوشمند می دانست که بدون اینکه به انسان حس صحبت با ماشین را بدهد، با او ارتباط برقرار کند و این مسئله پایه علم هوش مصنوعی است یعنی ساخت ماشینی که همانند انسان فکر، تصمیم گیری و عمل کند.

سپس در سال 1950 آزمایش تورینگ توسط آلن تورینگ در سال 1950 مطرح شد که براساس آن، فرد با ماشینی ارتباط برقرار کرده و از آن سوالاتی را می‌پرسد. در نهایت اگر فرد متوجه نشود که با شخص یا ماشین در ارتباط بوده، این آزمون موفقیت‌آمیز تلقی می‌شود، البته تا امروز شاهد چنین امری نبوده‌ایم.

در سال ۱۹۹۶ میلادی یک سوپرکامپیوتر به نام  «دیپ بلو» (Deep Blue) توسط کمپانی IBM طراحی و ساخته شد که دارای الگوریتم های هوش مصنوعی بود.این سوپرکامپیوتر اولین ماشینی بود که توانست قهرمان شطرنج جهان «گری کاسپارف» (Garry Kasparov) را در مسابقه‌ای که برگزار شد شکست دهد.

بررسی سطوح و انواع مختلف هوش مصنوعی :

1) هوش مصنوعی محدود (Artificial Narrow Intelligence یا ANI) 

هوش مصنوعی محدود(ANI) که با نام "هوش مصنوعی ضعیف"(Weak AI) نیز شناخته می‌شود، نوعی از هوش مصنوعی است که بر روی یک کار محدود متمرکز و دارای توانایی‌های محدود و کمی است. این تنها هوش مصنوعی موجود در حال حاضر است. برای مثال رایانه‌هایی که در بازی های پیچیده‌ای مانند شطرنج ، تصمیم گیری هوشمندانه در زمینه تجارت و در انواع دیگر کارهای مهم توانسته‌اند از ما بهتر عمل کنند نمونه‌هایی از هوش مصنوعی محدود هستند.

2) هوش عمومی مصنوعی(Artificial general intelligence یا  AGI)

وقتی در مورد هوش عمومی مصنوعی صحبت می‌کنیم، به نوعی هوش مصنوعی اشاره می‌کنیم که به اندازه یک انسان توانمند است. با این حال، هوش عمومی مصنوعی هنوز یک فناوری نوظهور است. از آنجا که مغز انسان الگویی برای ایجاد هوش عمومی است، به نظر می‌رسد برخلاف این اتفاق، خیلی زود رخ می‌دهد، زیرا فقدان دانش کاملی از عملکرد مغز انسان وجود دارد. با این حال، همانطور که تاریخ بارها نشان داده است، انسان تمایل به ایجاد فناوری‌هایی دارد که برای وجود انسان خطرناک هستند. هوش عمومی مصنوعی هوش ماشینی است که می‌تواند با موفقیت هر کار فکری‌ را که یک انسان قادر به انجام آن باشد، اجرا کند.

۳. سوپرهوش مصنوعی(Artificial Super Intelligence یا  ASI)

سوپر هوش مصنوعی راهی برای آینده است.در حقیقت رسیدن یا نرسیدن و یا حتی زمان رسیدن به آن در حاله‌ای از ابهام می‌باشد. برای رسدن به این سطح از هوش مصنوعی، یک سیستم هوشمند باید تست تورینگ را پشت سر گذاشته باشد و هیچ ماشینی تا به حال به سطحی از درک و شعور و وسعت دانش یک انسان بالغ نرسیده است که از این تست سر بلند بیرون آمده باشد. برای رسیدن به این نقطه و نامیدن سوپر هوش مصنوعی، هوش مصنوعی باید در همه چیز از انسان‌ها پیشی بگیرد. سوپر هوش مصنوعی هنگامی حاصل می‌شود که هوش مصنوعی از یک انسان توانایی بیشتری داشته باشد. این نوع هوش مصنوعی قادر خواهد بود عملکرد خوبی در مواردی مانند هنر ، تصمیم گیری و روابط عاطفی داشته باشد. این چیزها امروز بخشی از آنچه ماشین را از انسان متمایز می‌کند، است. به عبارت دیگر او باید بتواند کارهایی که اکنون اعتقاد بر این است که تنها انسان از عهده آنها بر می‌آید را انجام دهد.

کاربرد هوش مصنوعی در زمینه های مختلف

از این علم می توان در زمینه های مختلف استفاده کرد و در هر بستری که مورد استفاده قرار بگیرد منفعت های بسیاری را به همراه خواهد داشت. در ادامه به چند نمونه از این کاربرد ها در هر حوزه می پردازیم:

1) جهت تسهیل زندگی بشریت و در اختیار جامعه : هوش مصنوعی برای نیکی (به انگلیسی: AI for Good) عنوان نهضتی است که در آن نهادها از هوش مصنوعی برای برطرف ساختن برخی از بزرگترین چالش‌های بشریت بهره می‌جویند. به طورمثال، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی «مرکز هوش مصنوعی در جامعه» را براه انداخت تا هدف استفاده ازAI برای پرداختن به مسائل حائز اهمیت اجتماعی مانند بی‌خانمانی را دنبال کند. در استنفورد محققان از AI استفاده می‌کنند تا تصاویر ماهواره‌ای را تحلیل کنند که دریابند کدام نواحی دارای بیشترین سطوح فقرمی‌باشند.

2) رتبه بندی صفحات وب : زمانی که عبارتی را در موتور جستجوی گوگل جستجو می‌کنید، نتایج حاصل، بر اساس حدوداً ۱۰۰ معیار مختلف (Ranking Signals) برای شما مرتب می‌شوند که بسیاری از این ۱۰۰ معیار راز‌هایی اند که کسی خارج از گوگل از آنها اطلاعی ندارد. با این حال طبق اعلام این شرکت، سومین سیگنال مهم و تاثیر گذار در بین این صد سیگنال، یک شبکه عصبی ژرف به نام RankBrain است که در سال ۲۰۱۵ در آزمایشگاه Google Brain ساخته شده است.

3) مدیریت دارایی‌ها : مشاوران روبو در حال حاضر به‌طور گسترده در صنعت مدیریت سرمایه استفاده می‌شود. مشاوران روبو مشاوره مالی و مدیریت دارایی‌ها با حداقل مداخلهٔ انسانی را ارایه می‌کنند. این نمونه از مشاوران مالی براساس الگوریتم‌هایی ساخته شده‌است که به‌طور خودکار دارایی مالی را با توجه به اهداف سرمایه‌گذاری و تحمل ریسک مشتریان ایجاد می‌کنند. آن (مشاوران روبو) می‌تواند بر اساس تغییرات انی در بازار تنظیم شود و به اقتضای ان دارایی‌ها را تنظیم کند.

4) هوش مصنوعی در حوزه آموزش وپرورش : هوش مصنوعی در این حوزه می تواند به خودکار شدن نمره دهی و درجه بندی دانش آموزان کمک کند و به معلمان زمان بیشتری بدهد. هوش مصنوعی می تواند دانش آموزان را ارزیابی کند و با نیازهای آن ها سازگار باشد و با هر فرد متناسب با سرعت او کار کند. سیستم های مربی هوش مصنوعی می توانند پشتیبانی بیشتری به دانش آموزان ارائه دهند و اطمینان حاصل کنند که روند آموزش آن ها در راه درستی قرار دارد. Artificial intelligence می تواند نحوه یادگیری و مکان یادگیری دانش آموزان را تغییر دهد و حتی برخی از معلمان او را عوض کند.

5) هوش مصنوعی در برقراری امنیت : از هوش مصنوعی و تکنولوژی پردازش تصویر در برقراری امنیت، ردیابی مجرمان، پیدا کردن هویت خلافکاران و… استفاده می‌شود. این سیستم‌ها قادرند با استفاده از هوش مصنوعی چهره افراد مختلف، موجودیت اشیاء و … را تشخیص دهند و هنگام مشاهده انجام تخلفات یا عملی مجرمانه آن را تشخیص داده و به نهاد مربوطه هشدار دهد.

6) هوش مصنوعی در حوزه قانون و قضا : روند کشف اسناد و مدارک غالبا برای انسان ها بسیار سخت است. اتوماسیون و هوش مصنوعی می تواند به این فرآیند کمک کرده و کارآمدتر از زمان استفاده کند. استارتاپ ها در حال ساخت دستیارهای رایانه ای هستند که پرسش و پاسخ ها را غربال می کند و می توانند با بررسی و طبقه بندی و یک بانک اطلاعاتی ، سؤالات برنامه ریزی شده در زمینه هستی شناسی را پاسخ دهد.

7) هوش مصنوعی در صنعت خودرو : تولید کننده های خودرو در سراسر جهان، از هوش مصنوعی در تقریبا تمام جنبه های فرایند ساخت خودرو استفاده می کنند. هوش مصنوعی شاهد عملکرد شگفت انگیز ربات های خود در مونتاژ پیچ و مهره های اولیه جهت ساخت خودرو، و همچنین کاربرد یادگیری و بینایی ماشین در خودروهای خودمختار جهت عبور ایمن از ترافیک است.

در این مقاله سعی کردیم تا یک معرفی مختصری از هوش مصنوعی ارایه بدهیم ولی مهم ترین مسئله در این خصوص ترس بشریت از بوجودآمدن موجودی قدرتمند تر و هوشمند تر از خود اوست. آیا روزی خواهد رسید که ربات ها توانایی استدلال و تفکر پیشرفته تر از انسان داشته باشند؟؟؟؟؟